Njegoševa škola

Hram Svetog Vaznesenja Gospodnjeg na Toploj (hram Svetog Spasa), osvještan je 1713. godine nakon završetka radova na njegovom građenju. Iz ovog sabornog hrama izrodila se škola, koja je svoj vrhunac imala pod rukovodstvom jeromonaha Savinskog Josifa Tropovića, a ova škola je podigla jednog velikog Petra II Petrovića NJegoša. Godine 1813., nekom simbolikom iste godine kada se rodio Petar II Petrović NJegoš, jeromonah savinski Josif Tropović, obnavlja rad topaljske škole pri Sabornoj crkvi Svetog Spasa, koja se u arhivskoj građi nazivala „škola prosvješčenija“, nama sada poznatije kao objekat „NJegoševa škola“, a koja je po knjigama inventara i računa iz tog perioda postojala još prije 1788.

Značaj rada ove škole je zasigurno u tom vremenu bio poznat, kada je i Sveti Petar Cetinjski kao arhijerej, poklonio povjerenje za obrazovanje svog sinovca, Petra II Petrovića NJegoša, budućeg Mitropolita Crne Gore, uzornom učitelju i jeromonahu Josifu Tropoviću, tadašnjem parohu topaljskom i kaluđeru savinskom.

NJegoš je pod rukovođenjem svog prvog učitelja sticao osnovna znanja iz italijanskog jezika, matematike, crkveno-slovenskog jezika, crkvenog pojanja. Prve škole koje je NJegoš osnovao 30-tih godina 19. vjeka na Cetinju i u Dobrskom selu, su vjerovatno rađene po ugledu na onu koju je on pohađao, upravo ovdje na Toploj.

Istorijski i kulturološki, značaj obnove ovog jedinstvenog objekta „NJegoševa škola“, je izuzetno velik, a rad na njenoj obnovi, restauraciji kao i opremanju zbirkom predmeta koji su direktno povezan upravo sa Petrom II Petrovićem NJegošem, je prvi korak ka njegovoj revalorizaciji kao kulturnog dobra i dijela kulturne baštine od opšteg interesa, i otvaranje njenih vrata svim posjetiocima grada Herceg Novog kao novoj turističkoj odrednici.

Postavka izložbenih predmeta obnovljenog objekta i muzeja Njegoševe škole  se vezuje za istorijat škole pri crkvi Sv. Spasa, kao i za ličnost Josifa Tropovića, sa akcentom na period u kojem je NJegoš pohađao školu na Toploj. S obzirom na tematiku, sav izloženi materijal vremenski je omeđen krajem 18. vijeka, pa  do prvih decenija 19. vijeka. Postavka uključuje i određen broj predmeta kao i drugog materijala - različitih dokumenata i likovnih predstava – ikona, časoslova, psaltira i Oktoiha koji su u to vreme bili osnovni udžbenici i koje je koristio jeromonah Josif Tropović.

Projekat „300 godina od osnivanja Topaljske komunitadi Projekat Arhijerejskog protoprezviterijata hercegnovskog Mitropolije crnogorsko- primorske, sproveden u saradnji i uz podršku Opštine Herceg Novi, o restauratorskim i konzervatorskim radovima na sanaciji hramova Sv.Vaznesenja Gospodnjeg i Sv.Georgija na Toploj, hrama Sv.Arhangela Mihaila na Trgu Hercega Stjepana, kao i objekta
„NJegoševa škola“ na Toploj, je projekat započet 2018. godine uoči centralnog obilježavanja 300. godina od osnivanja Topaljske komunitadi, kao preteče današnje opštinske uprave, konkretno Opštine Herceg Novi.

Topaljska komunitad je, u vrijeme kada je grad Herceg Novi bio pod Mletačkom Republikom, bila od izuzetnog značaja za stanovništvo hercegnovsko, jer je imala autonomiju u oblasti uprave, kao i određene nadležnosti u rješavanju imovinsko- pravnih sporova. Od posebnog značaja za formiranje nacionalne svijesti Novljana bilo je pravo korišćenja svog pisma i jezika u svakodnevnoj komunikaciji.

Sjedište ove uprave je bilo pri hramu Sv.Vaznesenja Gospodnjeg, a činila su ga tri objekta koja su djelila zajedničko dvorište – jedan od njih je objekat u kojem su se sastajale „suđe“ (tzv. sudije) i narodni predstavnici ili poslanici, kao i kuća u kojoj je svoju funkciju obavljao „kapetan“ i „kancelijer“ od Komunitadi. Upravo je jedan od ova dva objekta bio u funkciji tadašnjeg „gradskog parlamenta“. Sva dokumenta koje je donosila uprava Topaljske komunitadi nosila su pečat hrama Vaznesenja Gospodnjeg (Svetog Spasa). Treći objekat je bio zgrada škole Josifa Tropovića (Njegoševa škola).

Adresa: Njegoševa 136, Herceg Novi